آب یا گندم

گندم محصول استراتژیکی میباشد که همیشه در معادلات بین الملی نقش مهمی داشته و از دیرباز مورد توجه دولتها و حاکمان برای نشان دادن قدرت استقلال و اقتصادیشان میباشد.اما در این مقال به این موضوع میپردازیم که در شرایطی که دچار کمبود آب و بحران کاهش منابع ابی هستیم، آیا همچنان گندم محصول استراتژیک به حساب میاید و یا خیر.

دبیرکل کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران با اشاره به مصرف بالای گندم در ایران گفت: این دانه با مصرف سرانه ۱۷۰ کیلوگرم در سال، سهمی مهم در تامین غذای مردم ایران و گندم به‌طور میانگین ۴۰ تا ۵۰ درصد از کالری و نیمی از پروتئین  مورد نیاز ایرانیان را تامین می‌کند. با توجه به جمعیت ۸۰ میلیونی کشور، رقم سالانه حدود ۱۳ میلیون تن نیاز گندم کشور میباشد.

حدود ۶.۲ میلیون هکتار در کشور به کشت گندم اختصاص دارد که بیش از ۵۰ درصد کشت کشور را به خود اختصاص میدهد. از این میزان ۳۵ درصد کشت به کشت ابی اختصاص دارد و ۶۵ درصد به کشت دیم. ولی در میزان تولید دقیقا برخلاف این ارقام ۷۰ درصد تولید گندم به کشت ابی بستگی دارد . بر اساس ادعای مشاور وزیر کشاورزی، آقای اسماعیل اسفندیاری، امسال میزان تولید گندم کشور حدود ۱۲.۵ میلیون تن میباشد که به گفته ایشان به مرز خودکفایی رسیده است. 

این میزان تولید گندم در کشور با قیمت خرید تضمینی ۱۴۶۳۰ ریال از کشاورزان خریداری خواهد شد، یعنی مبلغ  ۱۸۲۸۷۵۰۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال  

برای تولید هر کیلو گندم به طور میانگین  رقم ۱۵۰۰ لیتر یا ۱.۵ متر مکعب آب استفاده میشود. اگر تنها این میزان را برای تولید کشت ابی گندم محاسبه کنیم، به رقم   ۱۳۱ میلیارد متر مکعب میرسیم . 

راندمان مصرف آب در بخش کشاورزی حدود ۳۰ درصد میباشد که این به معنی هدر رفتن سالانه حدود ۹۰ میلیارد متر مکعب آب است .

 قیمت جهانی گندم به طور میانگین حدود ۲۴۰ دلار هر تن میباشد ، یعنی هر کیلو حدو ۲۴ سنت میباشد که اگر با رقم دلار ۴۲۰۰ تومن محاسبه شود ، هر کیلو خرید گندم حدود ۱۰۶۰۰ ریال خواهد بود. یعنی چهارصد تومن کمتر از خرید تضمینی .

حال با توجه به نیاز ابی شدید کشور، هزینه های انجام شده و تولید حدود ۸.۵ میلیون تن گندم ابی  ، میتوان نتیجه گیری کرد که تا زمانیکه راندمان مصرف آب در کشور حداقل به ۶۰ درصد نرسد ، تولید گندم به روش ابی در داخل کشور نه تنها صرفه اقتصادی ندارد، بلکه ضرر اقتصادی، زیست محیطی و افزایش خشکسالی را شامل میشود. در واقع در ایران بایستی حدود ۴ تا ۵ میلیون تن گندم از منابع کشت دیم تامین شود و مابقی بصورت واردات تامین شود که هم عملا وابستگی استراتژیکی به گندم وارداتی را کاهش میدهد و هم کشور را دچار تنش ابی نمیکند.

منتشر شده در کیهان لندن 

https://kayhan.london/fa/1397/03/23/آب-یا-گندم

قدم اول ، ریاضت ابی

این خیلی خوب هست که همه ما دربرابر انواع اتفاق ها، بحران ها و ... موجود در ایران منفعل نیستیم واکنش نشان میدهیم و سعی در چاره اندیشی و کمک به ان را داریم، اما یادمان میرود که ما متخصص همه چیز نیستیم و در بیشتر موارد بجای کمک به حل آن ، با انتشار اطلاعات غیر واقعی وغیرعلمی ، بر شدت ان می افزاییم

بحران آب که حال تبدیل به معضل منطقه ای شده و دارد به سمت تبدیل شدن به یک بحران اجتماعی میشود، نیز از این قائده مستثنی نیست. ورود شورای امنیت ملی به این بحران هم نشانه خوبی میتواند باشد که این بحران در سطوح عالی نظام در حال بررسی است اما بهتر بود که به کارشناسان آب و محیط زیست سپرده میشد و این ورود شورای امنیت ملی متاسفانه به تشدید بحران خواهد انجامید و چه بسا فعالین در این زمینه را تبدیل به افرادی خواهد کرد که علیه امنیت ملی اقدام کرده اند. یعنی باز بحران در بحران در بحران

واقعیت این است که ما هم اکنون با تراز منفی آب روبرو هستیم و تا زمانی که نتوانیم این تراز را با مصرف بهینه و مدیریت منابع ابی و آبخیزداری صحیح به سمت صفر و مثبت هدایت کنیم، مجبور به ریاضت های کشاورزی و صنعتی در مصرف آب هستیم.

این ریاضت ها میتواند شامل قطع تولید محصولات غیراستراتژیک و پر مصرف (ابی) در کشاورزی تا تعطیلی بخشی از زمینهای زیر کشت مخصوصا زمینهایی با آبیاری سنتی پیش رود.

بایستی تعارف ها کنار گذاشته شود و حال که شورای امنیت ملی وارد کار شده، حداقل از کارشناسان کشاورزی، آب و محیط زیست مشورت گیری نماید و در جهت حل علمی و فنی این بحران اقدام کند وگرنه تصمیمات سو، مجددا هم هزینه هایی را تحمیل خواهد کرد که در عمل بی نتیجه خواهند بود و هم به تشدید بحران های مهاجرتی و اجتماعی دامن خواهد زد.

توضیح عکس: تالاب قوریگل در ۳۰ کیلومتری جنوب شرق تبریز - ایران که ۹۰ درصد ان خشک شده است.

کشت فراسرزمینی ، آری یا نه

چاره کوتاه مدت جبران کمبود محصولات کشاورزی درنبود منابع کافی آبی ، کشت فراسرزمینی نهاده های استراتژیک و حیاتی میباشد.

اما سالهاست که این سیاست به همان دلیل اصرار بر خودکفایی ملی در هر زمینه ، به فراموشی سپرده شده که موجب فرسایش بیش از حد خاک و افزایش غیر منطقی مصرف آب انهم به روشهای اشتباه و بدون بازده اقتصادی بوده است.

حال خبر میرسد کمسیون کشاورزی مجلس در حال بررسی طرحی هست که به موجب ان بتوان برای مثال در کشور برزیل نهاده های دامی را تولید و به ایران انتقال داد.

انتخاب کشور برزیل برای این طرح نه به صلاح اقتصادی است و نه به صلاح کشاورزی ما میباشد. اما چرا ؟

۱- برزیل خود یکی از برگترین کشورهای تولید و صادر کننده نهاده های کشاورزی میباشد. عملا سرمایه گذاری در ان کشور برای تولید فرا سرزمینی که یقینا برای سرمایه گذار خارجی ( که در اینجا ایران سرمایه گذار خارجی حساب میشود) به ضرر ان تمام خواهد شد. زیرا هم مجبور به رقابت برای پایین نگهداشتن هزینه های تولید با آنها هستیم که بسیار سخت خواهد بود، انهم با مدیریت ناکارامدی که داریم تقریبا غیر ممکن هست، و هم دورترین نقطه در جهان را با توجه به اینکه کشورهای مستعد تر برای چنین عملیاتی در نزدیکی ایران هستند انتخاب کرده ایم که عملا هزینه های حمل و نقل را افزایش میدهد.

۲- سابقه چند ساله چنین طرح هایی در کشور نشان داده است که اینطور هم نیست که این کشور بدون دلیل انتخاب شده باشد. در واقع این طرح نه به دنبال کشت فراسرزمینی هست و نه به فکر وجود بحران شدید آب در کشور. کشور برزیل میتواند به عنوان فروشنده چنین نهاده هایی برای کسانی که قصد دلالی و سود بردن از ان را دارند انتخاب شود. یعنی در اصل در ابعاد بسیار کوچک چنین طرحی اجرا میشود و مابقی از تولید کنندگان برزیلی که طبیعتا با هزینه های بسیار کمتری تولید میکنند خریداری شده و دوباره به ایران فروخته میشود.

۳- از نظر کارشناسی کشاورزی و اقتصادی ، میتواند سرزمین های مناسبتری برای کشت فراسرزمینی انتخاب کرد که هم آب فراوان ، هم نیروی کار ارزان و هم فاصله نزدیکی برای انتقال به کشور را دارد.

۴- ما مجبور به تولید همه چیز نیستیم، میتوانیم بخش هایی که بسیار قدرتمند هستند در ایران مانند باغداری، گیاهان دارویی و یا حتی تولیدات دریایی را به جای اجاره دادن به کشورهای دیگر، خودمان سرمایه گزاری کنیم و آنها را تبدیل به بخش ارز آور کنیم و نیازمندیهای کشور را مستقیم از تولید کننده های بزرگ و با کیفیت خریداری نماییم.

لینک خبر مربوطه

http://www.irna.ir/fa/News/82934827